W sytuacji, gdy policja wkracza do domu, dokonuje przeszukania i na podstawie art. 217 oraz art. 236a Kodeksu postępowania karnego zatrzymuje komputer, właściciel zatrzymanego komputera zwykle stawia sobie pytanie – czy ma obowiązek podać do niego hasło? Natomiast przy zaszyfrowanych dyskach pojawia się pytanie, czy musi podawać hasło konieczne do ich odszyfrowania.
Jakie prawa i obowiązki ma właściciel zatrzymanego komputera?
Po pierwsze, na czynność procesową polegającą na zatrzymaniu rzeczy, w tym komputera, przysługuje zażalenie i takie zażalenie rozpoznawane jest przez sąd rejonowy, w okręgu którego prowadzone jest postępowanie (art. 236 k.p.k.).
Po drugie, w razie zatrzymania komputera z naruszeniem przepisów, właściciel komputera ma prawo wnosić o odszkodowanie od Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego w sytuacji, gdy doszło do niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej.
Na jak długo organ prowadzący postępowanie może zatrzymać komputer?
Nie zostało to określone w przepisach. Uznaje się, że zatrzymanie następuje na czas, w którym komputer jest potrzebny w sprawie.
Czy właściciel zatrzymanego komputera musi podać hasło dostępowe do komputera?
W trakcie przeszukania, jak i podczas przesłuchania, prowadzący postępowanie mogą zadawać pytania o hasła dostępowe do komputera, dysków, kont, profili czy innego zatrzymanego sprzętu. Przed przystąpieniem do przesłuchania, przesłuchiwany powinien zostać pouczony o przysługujących mu prawach.
Świadek
Podczas przesłuchiwania w charakterze świadka, właścicielowi komputera przysługuje prawo do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić przesłuchiwanego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Podejrzany/oskarżony
Natomiast podczas przesłuchania w charakterze podejrzanego lub przed sądem w roli oskarżonego, przesłuchiwany może podać hasło dostępowe, ale może też skorzystać z przysługującego mu prawa odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania bez podawania przyczyny.
Niepodanie hasła
W sytuacji, gdy właściciel komputera nie pamięta hasła, prowadzący postępowanie nie możliwości podważania takiego stwierdzenia.
Pamiętać należy, że w polskim prawie karnym nie można żądać od oskarżonego przedstawiania dowodów na swoją niekorzyść ani nie ma on obowiązku dowodzenia swojej niewinności (art. 74 § 1 k.pk.). Ma to znaczenie tym większe, że obowiązuje zasada in dubio pro reo, która nakazuje przyjmować, iż wszelkie niedające się usunąć wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego.
W praktyce niepodanie hasła/haseł przez właściciela komputera powoduje, że organy ścigania potrzebują więcej czasu na badanie zatrzymanego sprzętu. W razie niepodania hasła i pomimo podjęcia prób uzyskania dostępu przez organy, te próby kończą się niepowodzeniem i w wyniku tego postępowanie zostaje umarzone.
Stan prawny na dzień: 27 kwietnia 2020 roku
Zdjęcie: pixabay.com
Cyberlaw by Judyta 