O uruchomieniu (potocznie kradzieży) impulsów telefonicznych słów kilka…

Przestępstwo uruchomienia impulsów telefonicznych uregulowane zostało w art. 285 Kodeksu karnego. Przepis jest odpowiedzią na problem prowadzenia rozmów telefonicznych na cudzy rachunek. Potocznie nazywane jest kradzieżą impulsów, ale różni go bezprawne korzystanie z czyichś praw, a nie zabór rzeczy.

Kim może być sprawca przestępstwa uruchomienia impulsów telefonicznych i jak taki sprawca się zachowuje? 

Sprawcą przestępstwa uruchomienia impulsów telefonicznych może być każdy. Sprawca uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne przez włączenie się do urządzenia telekomunikacyjnego. Taki sprawca najpierw włącza się do urządzenia, a następnie uruchamia impulsy. 

Ochronie podlega mienie należące do przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, abonenta i podmiotu uprawnionego przez abonenta do korzystania z przysługujących mu praw. 

O jakich urządzeniach telekomunikacyjnych mowa w tym przepisie? 

Zgodnie z art. 2 pkt 46 Prawa telekomunikacyjnego – urządzenie telekomunikacyjne to urządzenie elektryczne lub elektroniczne przeznaczone do zapewnienia telekomunikacji, np. telefon, smartfon, komputer, tablet.

Jak rozumieć pojęcie impulsów telefonicznych? 

Impulsy telefoniczne są odmianą energii elektromagnetycznej, której naliczanie umożliwia dokonywanie rozliczeń między abonentem a przedsiębiorcą telekomunikacyjnym. 

Jaka kara grozi za popełnienie przestępstwa kradzieży impulsów telefonicznych? 

Za popełnienie przestępstwa kradzieży impulsów telefonicznych grozi kara 3 lat pozbawienia wolności.

Przestępstwo ścigane jest z urzędu. Natomiast w przypadku, gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa ściąganie odbywa się na wniosek. 

Czy wykorzystanie telefonu służbowego niezgodnie z ustaleniami albo telefonowanie ze skradzionego telefonu wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 285 k.k.? 

W pierwszym przykładzie, sprawca ma uprawnienia do korzystania ze służbowego aparatu telefonicznego, ale jedynie nie stosuje się do wcześniejszych uregulowań, więc nie popełnia przestępstwa uruchomienia impulsów telefonicznych. 

W drugim przypadku również nie dojdzie do popełnienia przestępstwa, gdyż sprawca telefonując ze skradzionego telefonu nie włącza się do urządzenia i nie uruchamia w ten sposób impulsów telefonicznych. Właściwa będzie inna kwalifikacja prawna.

Stan prawny na dzień: 13 lutego 2022 roku 

O kradzieży programu komputerowego…

W art. 278 Kodeksu karnego uregulowano przestępstwo kradzieży, w tym w § 2 tego przepisu kradzieży programu komputerowego i w § 5 przywłaszczenia karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego. 

Jak zachowuje się sprawca kradzieży programu komputerowego? 

Sprawcą kradzieży może być każdy, kto dokonuje przywłaszczenia rzeczy ruchomej o wartości ekonomicznej, która jest czyjąś własnością i w czyimś posiadaniu. 

W przypadku kradzieży programu komputerowego istotne jest to, że do kradzieży programu komputerowego dochodzi nie poprzez kradzież nośnika (art. 278 §1 k.k.), na którym program został zapisany, ale poprzez uzyskanie programu, który wcale nie musi oznaczać, że jego właściciel został pozbawiony władztwa nad nim. Program komputerowy korzysta z ochrony zarówno wynikającej z kodeksu karnego, jak i art. 115 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.  Nie ma definicji legalnej programu komputerowego.  

W przypadku karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu do przestępstwa kradzieży dochodzi, gdy sprawca pozbawia właściciela władztwa nad kartą, ale sprawca nie musi karty wykorzystać. 

Przestępstwo kradzieży jest ścigane z urzędu, ale w przypadku, gdy sprawca jest osobą bliską dla pokrzywdzonego ściganie odbywa się na wniosek. 

Jaka kara grozi za kradzież programu komputerowego? 

Zarówno za kradzież programu komputerowego, jak i za kradzież karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. 

Kodeks karny dopuszcza w wypadku mniejszej wagi, czyli w sytuacji, gdy istnieją okoliczności łagodzące sąd może skazać sprawcę na karę grzywny, karę ograniczenia wolności lub karę pozbawienia wolności do roku. 

Czy wobec kradzieży programu komputerowego stosuje się rozróżnienie na przestępstwo i wykroczenie (tzw. czyn przepołowiony)? 

Aby sprawcy przypisać kwalifikację – przestępstwa kradzieży sprawca musi dokonać kradzieży rzeczy ruchomej, której wartość przekracza 500 zł, w innym wypadku zastosowanie będą miały przepisy kodeku wykroczeń art. 119 k.w. 

Jednakże takiego rozróżnienia nie stosuje się ani wobec przestępstwa kradzieży karty bankomatowej ani wobec programu komputerowego, co oznacza, że kradzież obu tych rzeczy stanowi przestępstwo, a nie wykroczenie.

Przykłady z orzecznictwa polskich sądów:

1. „J. S. (1) został oskarżony o to, że w dniu 14 października 2010 r. przy ul. (…) w Z., pow. (…), woj. (…) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w celu rozpowszechniania oprogramowania komputerowego, bez zgody przedstawiciela spółki (…) sp. z o.o. jako osoby uprawnionej, uzyskał cudze programy komputerowe w ten sposób, że po uprzednim podłączeniu swojego komputera do serwera spółki (…) sp. z o.o. bez uprawnienia zwielokrotnił programy komputerowe zawarte na tym serwerze poprzez skopiowanie na dysk swojego komputera plików, dokumentacji, sterowników i kodów źródłowych programów, które znajdowały się na folderach o następujących nazwach – przytoczonych w zarzucie – stanowiących mienie znacznej wartości, na łączną sumę strat 1.396.000 zł na szkodę (…) sp. z o.o. z/s przy ul. (…) w Z., tj. o czyn z art. 278 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 117 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zw. z art. 11 § 2 k.k.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2014 r., II AKa 75/14)
2. „T. O. oskarżony o to, że w nieustalonym czasie, nie później niż 17 października 2012 r. w B., bez zgody podmiotu uprawnionego (…) Sp. z o.o. uzyskał cudze programy komputerowe do serwisu wózków widłowych marki J. w postaci (…) o wartości około 705.544,-zł i (…) o wartości 993.914,60 zł, a następnie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dokonał instalacji powyższego oprogramowania na dysku twardym jednostki komputera (…) stanowiącego jego własność, z którego korzystał jako serwisant wózków widłowych na terenie Przedsiębiorstwa (…) z siedzibą w B., przy ul (…) działając tym samym na szkodę (…) Sp. z o.o., tj. o przestępstwo z art. 278 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.” (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 1 września 2016 r., II AKa 220/16). 
3. „W okresie od czerwca 2008 r. do marca 2009 r. w X. w woj. (…), bez zgody osoby uprawnionej uzyskał cudze programy komputerowe, a to: T. (…), W. (…), N. (…), H. o łącznej wartości 805 zł zapisane na dysku twardym nr 1 swojego komputera oraz programy W. (…) i M. (…) o łącznej wartości 2.520 zł zapisane na dysku twardym nr 2 swojego komputera, działając na szkodę producentów i dystrybutorów tych programów, a to N. (…) Sp.J. z/s w W., S. sp. z o.o. z/s w W., M. sp. z o.o. z/s w W. oraz (…) P. przy czym czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi tj. o czyn z art. 278 § 2 i 3 k.k.” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2019 r., IV KK 224/18). 

Stan prawny na dzień: 8 luty 2022 roku

O przestępstwie niszczenia dokumentów elektronicznych…

Przestępstwo niszczenia dokumentów elektronicznych uregulowane zostało w art. 276 k.k. 

Kto może być sprawcą przestępstwa niszczenia dokumentów elektronicznych?

Sprawcą może być każdy z pominięciem osób, które mają prawo wyłącznej dyspozycji dokumentem. Sprawca:

• niszczy (zarówno niszczenie kartki papieru, jak i zapisu komputerowego)
• uszkadza
• czyni bezużytecznym
• ukrywa
• usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać. 

Dokument zgodnie z art. 115 § 14 k.k. rozumiany jest jako „każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne”.

Jeśli sprawca podejmuje czynności wobec różnych dokumentów można uznać, że doszło do dokonania jednego czynu zabronionego przy spełnieniu warunków z art. 12 k.k. 

Omawiane przestępstwo jest przestępstwem, które wymaga powstanie skutku i charakteryzuje je umyślność.  

Jaka kara grozi za popełnienie przestępstwa zniszczenia dokumentu elektronicznego? 

Przestępstwo zagrożone jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przestępstwo jest ścigane z oskarżenia publicznego. 

Przykłady z orzecznictwa polskich sądów w sprawach dotyczących sabotażu komputerowego:

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 24 lutego 2011 r., uznał M. K. i Ł. S. za winnych tego, że w nocy z 6 na 7 maja 2009 r. w L., działając wspólnie i w porozumieniu, grożąc A.R. pobiciem, a następnie używając wobec niego przemocy w postaci przyciskania go swoim ciałem do kanapy oraz dusząc go, zabrali w celu przywłaszczenia mienie w postaci laptopa, pendriva, noża, portfela, pieniędzy w kwocie 260 zł, karty bankomatowej oraz prawa jazdy, powodując w ten sposób straty na szkodę ww. pokrzywdzonego w łącznej kwocie 1.500 zł, przy czym Ł. S. czynu tego dopuścił się przed upływem 5 lat od odbycia ponad 6 miesięcy kary pozbawienia orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne. Sąd przyjął, że czyn ten wyczerpuje dyspozycję art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 278 § 5 k.k. w zw. z art. 278 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2012 roku, III KK 45/12 odnoszący się do powyżej opisanej sprawy, w którym Sąd Najwyższy uznał, że:

„Kradzież karty płatniczej stanowi przestępstwo z art. 278 § 5 k.k. niezależnie od tego, jaki charakter ma ta karta, gdy umożliwia dokonanie wypłaty oraz niezależnie od kwoty, jaką można przy jej użyciu pobrać w automacie bankowym. Przepis art. 278 § 5 k.k. jest lex specialis wobec § 1 art. 278 k.k., jako obejmujący kradzież każdej karty, o jakiej w nim mowa; wyłącza on też stosowanie art. 119 § 1 k.w., bo nie ma znaczenia, jaką kwotę można pobrać skradzioną kartą”.

Stan prawny na dzień: 6 lutego 2022 roku

O wytwarzaniu programów komputerowych (narzędzi hackerskich) …

W art. 269b k.k. uregulowano przestępstwo wytwarzania narzędzi hackerskich. Przepis ten realizuje art. 6 Konwencji o cyberprzestępczości. Przy zastosowaniu art. 269b k.k. dochodzi do karalności podejmowania czynności przygotowawczych. 

Kto może być sprawcą przestępstwa wytwarzania narzędzi hackerskich i jakich zachować dotyczy przepis art. 269b k.k.? 

Sprawcą przestępstwa wytwarzania narzędzi hackerskich może być każdy, kto wytwarza urządzenia lub programy komputerowe przystosowane do popełnienia. Przepis ten odnosi się tylko do takich narzędzi, które został celowo przystosowane do popełnienia przestępstw. 

Nowelizacją z marca 2017 roku doszło do wyłączenia odpowiedzialności karnej w przypadku działalności prowadzonej w ramach white hacking (inaczej etyczny hacking). 

Omawiane przestępstwo charakteryzuje umyślność. 

Jaka kara grozi za popełnienie przestępstwa wytwarzania narzędzi hackerskich?

Przestępstwo zagrożone jest następującą karą:

• karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

W § 2 przepisu 269b k.k. uregulowano obligatoryjny przepadek narzędzi hackerskich, a jedynie w przypadku, gdy narzędzia te nie należą do sprawcy albo nie ustalono ich właściciela przepadek jest fakultatywny. Przestępstwo jest ścigane z oskarżenia publicznego. 

Przykłady z orzecznictwa polskich sądów w sprawach dotyczących wytwarzania narzędzi hackerskich:

1. A. P. (P.) w nieustalonym dniu i w nieustalony sposób oraz bez uprawnienia pozyskał hasło komputerowe umożliwiające dostęp do serwisu internetowego (…) do konta M. B. i D. P., a następnie w dniu 18 września 2018 r. w M. ul. (…) o godz. 09:19 za pomocą tego hasła i bez uprawnienia uzyskał dostęp do systemu informatycznego (…) przy użyciu numeru klienta M. B. i D. P., skąd pobrał informacje tam przechowywane, a dla niego nieprzeznaczone, dotyczące historii przelewów tego rachunku, które to informacje następnie wykorzystał, składając jako dowód przed Sądem Okręgowym w Katowicach w sprawie z jego powództwa o sygnaturze akt: XVII C 78/18, tj. o czyn z art. 267 § 1 k.k. i art. 269b § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. (Wyrok Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 30.03.2021 r., sygn. akt II K 1/21).
2. M. P. został oskarżony o to, że w okresie od nieustalonego dnia nie później niż w dniu 06 czerwca 2013 roku w (…) Banku (…) przy ul. (…) w T. w zamiarze, aby n/n osoba pozyskała hasła do konta internetowego prowadzonego przez (…) S.A., a następnie dokonała zmiany bez upoważnienie istniejących numerów kont zdefiniowanych odbiorców na rachunku bankowym należącym do firmy (…) S.C. z/s w P., udostępnił jej swój rachunek bankowy o numerze (…) prowadzony przez bank (…) w celu przelania środków pieniężnych i osiągnięcia korzyści majątkowej w kwocie 24 244,78 zł na szkodę firmy (…) S.C. z/s w P. firmy czym pomógł w dokonaniu czynu zabronionego – tj. o czyn z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 287 § 1 kk w zb. z art. 269 b § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 k.k. (Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 8 stycznia 2015 roku, sygn. akt IX Ka 579/14); 

Stan prawny na dzień: 3 lutego 2022 roku;